Alles wat je wilt weten over het effect van 'TV kijken', het kijkgedrag van mensen met dementie en de positieve invloed van visueel verantwoorde prikkels, hebben we geprobeerd te verzamelen danwel zelf te onderzoeken.
"Beeld en geluid moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen om ervoor te zorgen dat mensen met dementie de beelden begrijpen." (Uit: Onderzoek 'Televisie kijken met andere ogen', Linda Kooijman, 2007)
Ondz Televisie kijken met andere ogen - Linda Kooijman 2007.pdf
"Uit mijn promotieonderzoek blijkt dat kinderen beter leren en sneller begrijpen wanneer wij -al dan niet automatisch- onze communicatie ondersteunen met gebaren." Jacqueline de Nooijer is taal- en cognitiewetenschapper en de resultaten gepubliceerd in de uitgave 'Lending the Brain a Hand', The Influence of Motor Activation on Language Processing and Language learning. Je kunt dus als je bewegingen erbij maakt, woorden sneller begrijpen en onthouden. Zou je dit kunnen toepassen bij mensen met dementie?
Ook interessant vinden wij: Uit ander wetenschappelijk onderzoek is bekend dat bepaalde woorden hersengebieden actief maken die met de betekenis van die woorden samenhangen. Wanneer bijvoorbeeld iemand het woord ‘kleur’ hoort, wordt het ‘kleurgebied’ in de hersenen actief. Het woord ‘schoppen’ leidt ertoe dat het hersengebied van de voet in activiteit toeneemt. Je hersenen worden dus niet alleen geactiveerd door het maken van de beweging zelf.
Met deze kennis in het achterhoofd én omdat ouderen vaak ook slechter gaan horen (medewerkers gebruiken dan vaak ook handen en voeten bij het communiceren) ontstond het idee om een beweegprogramma te ontwikkelen met gebruik van echte gebaren. Gebaren die niet alleen bij slechthorendheid maar ook bij afasie uitkomst bieden. Wist je dat je baby's ook gebaren kunt aanleren, nog voordat zij kunnen praten?
Hoe mooi zou het zijn als we bewoners met dementie (én medewerkers) via een herkenbaar verhaal gebaren kunnen leren, en dat zij dankzij het toevoegen van beweging deze woorden ook beter onthouden. Dat we door het koppelen van herinneringen ook nog eens kennis over vroeger geven aan de medewerker. En dat we, omdat iedereen dan dezelfde ondersteunende gebaren gebruikt, langer goed met elkaar kunnen blijven communiceren. Bovenal is zo'n gebarenoefening natuurlijk gewoon leuk om te doen! Meer info over deze pilot vind je op de pagina Memory in Motion.
Onderzoek 'Een andere benadering van dementie, hoe een andere benadering de kwaliteit van leven verhoogt' door Ruben van Gelderen, onder begeleiding van Dr. Anneke van der Plaats.
In dit onderzoek worden verschillende benaderingen op gedrag bij dementie verkend die de kwaliteit van leven van iemand die aan dementie lijdt kan verhogen.
In dit onderzoek van mantelzorgorganisatie Mezzo werden mantelzorgers bevraagd over hun ervaringen met activiteiten in de thuissituatie.
Waar kunt u het meest van genieten samen?
Wat is het grootste effect van het samen ondernemen van deze activiteiten?
Kunt u aangeven van welke televisieprogramma's of films u samen geniet?
Bekijk alle antwoorden in Mezzo-ondz_Resultaten dementie NMP 26-09-2013.pdf
Onderzoek door Marica Crombach (2007): "De invloed van het televisiekijkgedrag van dementerende ouderen op hun kwaliteit van leven."
Conclusies: Het televisiekijkgedrag heeft duidelijk invloed op de drie aspecten - interactie, initiatief en gemoedstoestand - van de ervaren kwaliteit van leven van dementerende ouderen.... Duidelijk is in ieder geval wel dat het huidige programma-aanbod niet geheel aansluit op de wensen en behoeften van de dementerenden. Zappen is te moeilijk voor henzelf, initiatief tonen is weg.
Grote meerderheid meent dat de televisie op zich een positieve invloed heeft op de thuissituatie: men zou zich een leven zonder televisie niet kunnen of willen voorstellen. Het verdrijft de stilte en het humeur wordt op een positieve manier beïnvloed. TV kijken draagt bij aan 'gezelligheid'. Diverse programma's hebben een positieve invloed op de gemoedstoestand (amusement doet het goed, en ook beelden over het 'echte leven' i.v.m. contact met de maatschappij (m.u.v. actualiteiten, nieuws en geweld) .
Mensen met dementie willen graag investeren in de mogelijkheden om te communiceren met de buitenwereld, maar de dementie maakt het moeilijk om deze goede bedoelingen echt uit te voeren. Men zoekt naar gespreksstof. Natuurprogramma's voldoen aan de behoefte aan rust en ontspanning en draagt bij aan een beter humeur. Bepaalde programma's (zoals Lingo) dragen (volgens mantelzorgers) bij aan een 'vast ritueel'.
Deze resultaten bevestigen eerder onderzoek naar de invloed van televisieprogramma's op het humeur van dementerende ouderen (zie o.a. Heijmans, 2006; Blom, 2000). Daarbij kwam al naar voren dat programma's over muziek en natuur graag worden bekeken door dementerenden, omdat die programma's zorgen voor rust en ontspanning, elementen die zeker welkom zijn tijdens de chaos die ontstaat door het dementieproces. Waarschijnlijk zijn dementerende ouderen op zoek naar programma's die voldoen aan de behoefte van rust. Deze behoefte wordt voldaan door te kijken naar programma's die langzaam gemonteerd zijn en kalme (achtergrond)muziek combineren met rustige beelden.
Onderzoek_Invloed-van-televisiekijkgedrag-dementerenden-MaricaCrombach_2007.pdf
Medewerkers van verzorgingshuis De Diem in Diemen viel het op dat sommige bewoners wel erg rustig waren, zelfs bijna apathisch. Daarentegen waren enkele andere bewoners op de afdeling toch wel vaak erg onrustig.
Na een inventarisatie door adviesbureau New Thinking van Lysander van der Sluis besluit Rob Ebbeling, locatiemanager bij Stichting Cordaan, tot een pilot. Er wordt een mix gemaakt van zintuigelijke instrumenten, met als inzet een betere leefomgeving voor de bewoners van de PG-afdeling.
Uit de onderzoeksresultaten blijkt duidelijk dat de bewoners bij De Diem over de gehele linie rustiger, actiever en tevredener zijn. Ook de verzorgenden geven aan minder stress te hebben. Zo verloopt bijvoorbeeld de overdracht soepeler door inzet van het kanaal volgens medewerkers van het verpleeghuis.
Kristien de Schepper voerde in 2016 een experiment uit in drie Leuvense woonzorgcentra en liet oude TV-programma’s zien. Tijdens deze afleveringen werd het kijkgedrag geobserveerd en wat blijkt? Oude televisie scoort! Er werd significant meer gelachen, de mensen keken meer zonder afleiding en werd er meer commentaar gegeven op de inhoud.
De grote toegankelijkheid van dit medium tot ouderen biedt enorme opportuniteiten om strategisch ingezet te worden in de zorg. Televisie heeft een sociale functie en fungeert in sommige gevallen als gezelschap. Daarnaast kan televisie een onderdeel zijn van interpersoonlijke communicatie (van der Goot, 2009).
De aanwezigheid van televisies in woonzorgcentra zou op deze manier strategisch ingezet kunnen worden in de optimalisering van de zorgkwaliteit.
De resultaten van dit onderzoek wijzen erop dat oude televisiecontent een positief effect heeft op personen met dementie.
Het effect van oude tv programma's op de mate van de televisiebeleving, een experiment (pdf)
NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van Eerstelijnsgezondheidszorg) deed onderzoek naar eenzaamheid. Uit het onderzoek zijn ook de aangedragen oplossingen door bewoners meegenomen. Eenzaamheidsgevoelens kunnen verminderd worden door:
Op pag. 90 vind je de aanbevelingen voor de medewerkers die kunnen leiden tot minder eenzaamheid bij bewoners.
