Goed nieuws! Wat weet jij over suikerbieten en het boerenleven? Bewoners die 'in de suiker' hebben gewerkt, kunnen nu gemakkelijk met elkaar herinneringen ophalen aan hun oude ambacht en het leven van toen. Dat gaat ongetwijfeld weer leuke gesprekstof opleveren. Voor gezamenlijke activiteiten zijn we altijd op zoek naar passend beeldmateriaal voor in de STV-mediaspeler. We zijn dan ook ontzettend blij wanneer we uit een bedrijfsarchief mogen putten om onderling contact in de huiskamer te stimuleren. Van Jan van Meer, archivaris van Cosun Beet Company (voorheen Suiker Unie), ontvingen we prachtig beeldmateriaal. Lees zijn verhaal vol passie over zijn werk en het archief van Suiker Unie.
De suikerbiet of beetwortel is een wortelgewas welke wordt geteeld voor de winning van suiker. Voor de ontdekking van de suikerbiet was suikerriet na honing de voornaamste zoetstof. Vanaf de vijftiende eeuw begonnen de Spanjaarden en Portugezen suiker te verbouwen op de gekoloniseerde Canarische Eilanden en Madeira. Vanaf de zestiende en zeventiende eeuw werd de teelt overgebracht naar het Caraïbisch gebied en Brazilië, van waaruit het naar Europa werd gebracht. Door een Britse blokkade eind achttiende eeuw kwam de invoer van rietsuiker dusdanig onder druk te staan dat de prijzen torenhoog werden. Om dit probleem op te lossen, ging men op zoek naar een alternatief. Dat werd de suikerbiet.
Jan van Meer: “In 1858 kwam in Zevenbergen de eerste suikerfabriek tot stand. Na verloop van tijd ontstond er onvrede bij de bietentelers over de prijs die de suikerboeren van de fabrieken voor hun bieten kregen. De oplossing bleek een coöperatie. In 1889 werd in Sas van Gent de Eerste Coöperatieve Beetwortelsuikerfabriek opgericht. Bij deze coöperatie werden de boeren een stukje eigenaar van de suikerbietenfabriek. Daardoor konden ze bijvoorbeeld voor een gunstiger tarief gezamenlijk mest en zaad inkopen. Omdat ze nagenoeg dezelfde kwaliteit suikerbiet konden blijven leveren, kregen ze een betere prijs voor hun bieten.”
“Na jaren in de fabriek in Roosendaal gewerkt te hebben, werd ik eind jaren tachtig benoemd tot stafmedewerker Algemene Zaken. Dat hield in dat ik onder meer verantwoordelijk werd voor de huisvesting van de kantoren. Ik vond het toentertijd onverteerbaar om te zien dat zaken die ruim honderd jaar bewaard waren gebleven zomaar werden weggegooid. Na veel zeuren bij de directie kreeg ik uiteindelijk een ruimte om het historische materiaal, wat anders in de container zou verdwijnen, in op te slaan. Het duurde niet lang of ook andere suikerfabrieken wisten me te vinden. Na mijn pensionering in 2003 werd aan mij gevraagd of ik met het archief door wilde gaan, wat ik tot op de dag van vandaag nog steeds doe.”
“Inmiddels is er 180 uur aan beeldmateriaal en zijn pakweg 280.000 foto’s gedigitaliseerd. Het is niet alleen een stukje van onze Nederlandse geschiedenis. Het is ook belangrijk voor familieleden die ooit in een van de vele Nederlandse suikerfabrieken hebben gewerkt. Nog steeds word ik gebeld of er beeldmateriaal is over een vader of opa die in een bepaalde fabriek heeft gewerkt. Gelukkig ziet ook de directie van Cosun Beet Company het belang van het archief in. Ze zijn erg trots op de tien afleveringen die Omroep Brabant in 2020 over de Suikerhoek heeft gemaakt en uitgezonden.”
“Zoals gezegd wist men algauw dat je met historisch materiaal bij mij terecht kon. Op een dag kreeg ik bijvoorbeeld een telefoontje dat in een fabriek in Breda een gemetselde kluis stond waarvan men het vermoeden had dat daarin historisch materiaal van een oud-directeur lag. Er was echter één probleem, er was geen sleutel meer. Het is me uiteindelijk met een haakse slijper gelukt om de kluis open te maken. En inderdaad, er lag veel materiaal in de kluis opgeslagen. Overigens werd veel beeldmateriaal vroeger door directeuren en leidinggevenden van de suikerfabrieken gemaakt, want alleen zij konden zich destijds de veelal dure foto- of filmcamera veroorloven. Tegenwoordig word ik nog wel eens gebeld door een kleinkind van een voormalig directeur met het bericht dat ze tijdens het opruimen van opa’s zolder oude filmblikken hebben gevonden, wat ik dan weer voor het archief bewaar en digitaliseer.”
“Op lokale tentoonstellingen in gemeenten waar vroeger fabrieken hebben gestaan, wordt vaak oud beeldmateriaal getoond. Daarnaast is de serie over de Suikerhoek nu ook op YouTube en via de site van Omroep Brabant te bekijken. Ook in het Nationaal Vlasserij-Suikermuseum in Klundert is veel over de suikerbiet te zien.”
Van de tien afleveringen hebben we een compilatie van 25 minuten gemaakt met herkenbare beelden over het leven van de suikerbietenteler (bietenboer) en de suikerproductie (suikerbietenfabrieken) die je in de STV-mediaspeler met elkaar kunt bekijken. Echt een aanrader! Natuurlijk fijn voor de bewoner maar ook leuk voor de familie én medewerkers. Echt een stukje wetenswaardige historie als onderdeel van het Brabantse en Zeeuwse dagelijks leven. De film is beschikbaar als onderdeel van het Herinneren-aanbod, onder ‘Ambachten’. Veel kijkplezier!
Terug
is een product van GeheugenVenster
