Lachen is pijnstillend, ontspannend en helpt mensen om te gaan met hun angsten. Hoe mooi zou het zijn wanneer humor vaker kan worden ingezet in de dementiezorg en hoe pak je dat dan aan? Zou ons nieuwe video-aanbod dankzij samenwerking met de CliniClowns hierbij kunnen helpen? Marcellino Bogers is dé man die je moet spreken als het gaat over humor in de zorg. Hij is naast congresorganisator, verpleegkundige én cabaretier ook schrijver van het boek ‘Humor als verpleegkundige interventie 2.0.’ Hoe kijkt hij naar de inzet van humor bij mensen met dementie?
We vroegen hem hoe dit nu precies zit.
Over humor en dementie. Zegt de wetenschap hier iets over?
Marcellino: "Dr. Lee-Fay Low, verbonden aan The University of New South Wales, Australië, heeft in 2014 met haar collega’s de resultaten gepubliceerd van het zogenoemde SMILE-onderzoek naar het effect van humor bij mensen met dementie die als gevolg daarvan geagiteerd en onrustig waren. Professionele clowns waren 9 tot 12 weken aanwezig om humor in te zetten aan 189 patiënten in een zorginstelling. Daarnaast was het personeel getraind om humor in te zetten. Bij een andere groep van 209 mensen gebeurde dat niet. De conclusie van dit onderzoek was dat in de groep die het humorprogramma volgde na 26 weken agitatie met 20 procent afnam ten opzichte van de controlegroep. Dit zou kunnen betekenen dat het gebruik van psychofarmaca om onrust te verminderen beter vervangen kan worden door het inzetten van humor. De eerste onderzoeksresultaten daarnaar zijn veelbelovend."
Blijft humor intact bij mensen met dementie?
"Helaas is er nog weinig onderzoek gedaan naar humor en dementie. Het allerbelangrijkste is dat humor intact blijft ook in de laatste fase van dementie, wat betreft communicatie. Hoe ziek je ook bent, gevoel voor humor blijft heel belangrijk. Het is bovendien een goede manier om stress omlaag te brengen. Het werkt als een rem op de amygdala (de amandelkern in de hersenen die emoties zoals angst reguleert). Daarom is het zo ongelofelijk belangrijk om iemand met dementie met een glimlach te benaderen. Mijn zus heeft ook dementie, ze herkent mij niet meer, maar als ik haar met een brede glimlach benader, is het gewoon goed en vertrouwd.”
Maakt het soort humor nog uit bij mensen met dementie?
Als we Marcellino vertellen dat de geselecteerde CliniClowns-filmpjes simpel zijn qua verhaallijn, weinig spraak bevatten en passen in de slapstick-traditie, dan denkt ook hij dat ze in dit opzicht passend zijn voor mensen met dementie. “Het soort humor waar mensen met dementie gevoelig voor zijn, is visuele humor, simpel. Geen ingewikkelde woordgrapjes, spiegelende humor, dat je iemand nadoet. Eigenlijk ‘slapstick humor’, dingen die omvallen, flauwe grappen, kortom voorspelbare humor. Bij Mr Bean zie je het al aankomen, maar dan nóg moet je lachen. Je moet soms bij mensen met dementie juist een beetje kinderachtige humor gebruiken. De familie vindt dat soms moeilijk, maar het werkt vaak wel beter.” Hij benadrukt dat niet alleen het soort humor belangrijk is: “Belangrijk is dat je contact maakt en dat mensen met dementie het gevoel hebben dat er nog enige vorm van regie is. Als je het allemaal niet meer weet en je kunt nog wel met elkaar lachen, dat geeft echt een gevoel van saamhorigheid. Dat is niet onbelangrijk, je komt heel dichtbij elkaar. Als mensen samen lachen dan is dat kortste afstand tussen twee mensen.”
Wat vind jij van de inzet van Cliniclowns bij mensen met dementie?
Marcellino: “Ik was best kritisch over de inzet van clowns, maar ik was aangenaam verrast toen ik een dagje meedraaide met de CliniClowns en zag hoe er contact werd gemaakt met mensen met dementie. Wat een clown doet, die kijkt gewoon wat er is en daar gaat hij op in. Hij heeft geen vragen, maar sluit gewoon aan. Hij beweegt mee en maakt contact. Ik herinner mij een mooi voorbeeld waarbij een bewoner iets deed met inpakpapier en iets heel anders dan waarvoor het bedoeld is. Maar dat maakt niets uit voor de clown. Als een bewoner dit papier ziet als hark of kam, dan ziet de clown ook dat voor zich, klaar. Ik vind dat de inzet van CliniClowns bij somatische patiënten geen meerwaarde heeft, maar bij mensen met dementie denk ik dat het heel effectief kan werken.”
Heb je nog tips voor de verzorgende of familie als het gaat om inzet van humor?
“Humor kan niet zonder ‘publiek’. Je hebt interactie nodig. Soms ben jij dan het publiek. Als er iets misgaat bijvoorbeeld… dan is het fijn om soms samen even te kunnen lachen. En natuurlijk meegaan in de leefwereld van mensen met dementie. Kijk wat er is en beweeg daarin mee!”
Wil je het boek “Humor als verpleegkundige interventie 2.0” met informatie over het inzetten van humor bij mensen met dementie en in de palliatieve zorg bestellen? Dat kan hier !
Terug
is een product van GeheugenVenster
